Kortyzol — chociaż w niektórych sytuacjach jest niezbędny i odpowiada za instynkt ucieczki lub wolę walki, co może uratować życie, tak w nadmiernym stężeniu może niekorzystnie wpłynąć na stan zdrowia i dobrostan psychiczny, człowieka. Czym jest kortyzol i co dokładnie powoduje? O hormonie stresu, szerzej piszę w tym artykule!
Kortyzol — co to jest?
Kortyzol to tak zwany hormon stresu, który produkowany jest przez korę nadnerczy (a dokładniej przez jej warstwę pasmową). Kortyzol to glikokortykosteroid (GKS), który w zasadzie tak jak adrenalina, ma realne znaczenie dla metabolizmu człowieka. Wydzielanie kortyzolu reguluje hormon przysadkowy ACTH.
W sytuacjach nerwowych poziom kortyzolu wzrasta. Wówczas hormon ten powoduje zwiększenie stężenia glukozy — energii niezbędnej do ucieczki, obrony, czy intensywnego wysiłku fizycznego. Do wyrzutu kortyzolu dochodzi najczęściej podczas:
- stresu,
- wysiłku fizycznego,
- głodówki
Przeczytaj też — Dieta głodówka dla kobiety — czy to dobry pomysł?
Kortyzol, poza tym, że aktywuje naturalne zapasy energii w postaci glukozy, wykazuje również silne działanie przeciwzapalne. W zdrowym organizmie, wydzielanie kortyzolu jest zależne od pory dnia. Największe jego stężenie można zauważyć rano — zaraz po przebudzeniu/ Z kolei w porze nocnego spoczynku jest on najniższy, co sprzyja relaksowi i regeneracji podczas snu.
Normy kortyzolu we krwi, moczu i ślinie
Badania krwi na poziom kortyzolu powinny być wykonane na czczo. Nie da się ujednolicić norm kortyzolu dla wszystkich, ponieważ mogą one się różnić w zależności od oznaczenia danego laboratorium. Zakłada się jednak, że:
- norma kortyzolu w osoczu w godzinach porannych powinna wynosić od 150 do 650 nmol/L.
- norma kortyzolu w osoczu, w godzinach wieczornych jest niższa i wynosi od 75 do około 290 nmol/L.
Badanie kortyzolu można również wykonać z moczu. Zbiera się go do pojemniczka przez całą dobę. Wówczas normy kortyzolu wynoszą 55–330 nmol/24 godz.
Kolejnym ze sposobów na zbadanie poziomu hormonu stresu jest wykonanie badania na podstawie zebranej próbki śliny. W takiej sytuacji, normy kortyzolu przyjęte przez większość laboratoriów wynoszą ok. 0,3 do 4,3 nmol/L.
Co powoduje zbyt wysokie lub zbyt niskie stężenie kortyzolu?
Jak w przypadku każdego hormonu — zarówno zbyt małe, jak i zbyt wysokie stężenie kortyzolu ma realne znaczenie dla Twojego samopoczucia i stanu zdrowia. Jest wiele przesłanek, które mogą wskazywać na zaburzenia w produkcji kortyzolu. Objawy takiego stanu są bowiem szybko zauważalne i na szczęście — łatwe w szybkiej diagnozie.
Zbyt mała ilość kortyzolu — objawy
Za niski poziom kortyzolu może powodować szereg skutków zdrowotnych. Do najczęściej obserwowanych zalicza się np.:
- poczucie osłabienia,
- omdlenia,
- brak siły i chęci do aktywności fizycznej,
- zbyt niskie ciśnienie,
- biegunkę i problemy żołądkowe,
- złe radzenie sobie w sytuacjach stresowych.
Jeśli lekarz stwierdzi u Ciebie zbyt niski poziom kortyzolu, może szukać przyczyny w postaci posiadanych chorób i na podstawie diagnoz, może zlecić terapię hormonalną.
Zbyt duża ilość kortyzolu — objawy
Zbyt wysoki poziom kortyzolu również wpływa na Twoje zdrowe, samopoczucie, a nawet wygląd. Do najczęściej diagnozowanych objawów zbyt wysokiego stężenia hormonu stresu we krwi zalicza się:
- charakterystyczne zmiany wyglądu — twarz okrągła jak „księżyc w pełni”, odkładanie się tkanki tłuszczowej w okolicach szyi i karku, a także w okolicy brzusznej. Podobne efekty uboczne są bardzo charakterystyczne dla terapii kortykosteroidami,
- trądzik i inne zmiany skórne,
- zwiększenie ciśnienia tętniczego,
- złe samopoczucie psychiczne,
- bezsenność,
- depresja,
- częstomocz i jednoczesne zwiększenie pragnienia,
- ogólne obniżenie odporności — częste choroby,
- u kobiet — brak miesiączki lub nieregularne miesiączki,
- spadek popędu seksualnego.
Suplementy zmniejszające poziom kortyzolu
Jeśli podejrzewasz u siebie zbyt niski lub za wysoki poziom kortyzolu, lub po prostu chcesz utrzymać go na dobrym, zdrowym poziomie, do wyboru masz naprawdę wiele wartościowych i co najważniejsze — naturalnych suplementów, które mogą pomóc Ci utrzymać hormon stresu na odpowiednim poziomie. Do najbardziej wartościowych i godnych uwagi, naturalnych suplementów diety na kortyzol zalicza się:
- Ashwagandha — zwalcza stres. Najsilniejszy adaptogen.
- Adaptogeny, takie jak np. bacopa monnieri, gotu kola, ginkgo biloba, rhodiola rosea — pomagają Ci lepiej znosić stres i ogólnie — nerwowe sytuacje, okresy napięcia psychicznego itp.
- Witamina C — bardzo ważna, kiedy nadnercza w Twoim organizmie są silnie stymulowane przez stres. Witamina C bierze udział w tworzeniu się adrenaliny i noradrenaliny.
- Omega-3 – wspomagają układ krążenia, działają prewencyjnie na wiele schorzeń układu krążenia i serca. Odpowiedni poziom Omega-3 ma zbawienny wpływ podczas sytuacji stresogennych — chroni serce i zapobiega skurczom naczyń.
- Fosfatydyloseryna — działa wyciszająco, uspokajająco, koi nerwy i pomaga lepiej znosić stresowe sytuacje. Realnie wpływa na obniżenie poziomu kortyzolu.
Jak widzisz, prawidłowy poziom kortyzolu ma wpływ nie tylko na Twoje samopoczucie, ale również wygląd sylwetki i wyniki sportowe. Jeśli interesuje Cię zdrowa dieta online i indywidualnie dopasowany trening personalny, który pomoże Ci osiągnąć swoje cele bez ryzyka zwiększenia kortyzolu (co często zdarza się przy przetrenowaniu, bez regeneracji) – skorzystaj z mojej oferty i dołącz do grona moich Podopiecznych!
Źródła:
